Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ

          Ένα από τα βασικότερα κηρύγματα του ευαγγελίου είναι το κήρυγμα της μετανοίας. Ο άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής προετοίμασε αρχικά τον λαό του Θεού να δεχθεί το κήρυγμα της μετανοίας λέγοντας:<< Μετανοείτε ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών>>(Ματ. Γ΄ , 2). Την ίδια ακριβώς φράση χρησιμοποίησε λίγο αργότερα και ο Ιησούς, ο Οποίος εξήρε την μετάνοια στις παραβολές που δίδασκε στους ανθρώπους, όπως για παράδειγμα, στις παραβολές του ασώτου υιού ή του χαμένου προβάτου, αλλά και στην γενικότερη διδασκαλία Του.

          Όπως και το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, έτσι και το μυστήριο της εξομολογήσεως ή μετανοίας είναι θεοσύστατο, καθώς ο Ίδιος ο Ιησούς το παρέδωσε στους μαθητές Του. Διά συγκεκριμένων λόγων προς τους αγίους Αποστόλους και διαδόχους Του στην ιερωσύνη και την πνευματική εξουσία ο Κύριός μας φανέρωσε καθαρά τους δύο βασικούς λόγους, για τους οποίους οι πιστοί οφείλουν να συμμετέχουν στο μυστήριο της εξομολογήσεως, κατέδειξε τις δύο μεγάλες ωφέλειες του συγκεκριμένου μυστηρίου.

          Η άφεση των αμαρτιών μας, η συγχώρηση των παραπτωμάτων μας είναι η πρώτη ωφέλεια από την εξομολόγηση. Η δεύτερη ωφέλεια είναι η καθοδήγηση και η συμπαράσταση που λαμβάνουμε από τον πνευματικό μας πατέρα και κατ΄ επέκταση από τον Ίδιο το Χριστό σε όλη μας την ζωή.

          Πράγματι ο Κύριος διεκήρυξε: << Όσα εάν δήσητε επί της γης, έσται δεδεμένα εν τω ουρανώ, και όσα εάν λύσητε επί της γής, έσται λελυμένα εν τω ουρανώ>>. (Ματ. ΙΗ΄ , 18). << Αν τινών αφήτε τας αμαρτία, αφίενται αυτοίς, αν τινών κρατήτε, κεκράτηνται >>(Ιω. Κ΄, 23).

          Ο πρώτος λόγος δηλαδή για τον οποίο οι πιστοί οφείλουν να εξομολογούνται, είναι διότι διά του μυστηρίου αυτού παρέχεται σ΄ αυτούς ως μέγα δώρο από τον Θεό σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους η δυνατότης της συγχωρήσεως των αμαρτιών τους. Διά της εξαγορεύσεως δηλαδή και ομολογίας των αμαρτιών τους με ειλικρινή μετάνοια στους ιερείς, στους διαδόχους των αγίων Αποστόλων, ο Θεός συγχωρεί στους πιστούς όλα τα αμαρτήματα τους, τα οποία, κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, τα θεωρεί πλέον ως ακούσια.

          Άλλοτε πάλι ο Ιησούς διεκήρυξε:<< Ο ακούων υμών εμού ακούει και ο αθετών υμάς εμέ αθετεί>>(Λουκ. Ι΄, 16).Αυτός που υπακούει στους διαδόχους των αγίων Αποστόλων, υπακούει στον Ίδιο τον Χριστό, ενώ αυτός που τους αθετεί, παρακούει στον Ίδιο τον Χριστό.

          Ο δεύτερος δηλαδή λόγος, για τον οποίο οι πιστοί οφείλουν να εξομολογούνται και να έχουν ένα σταθερό πνευματικό πατέρα και οδηγό, είναι ότι διά του μυστηρίου, αυτού οι πιστοί κατά την επίγειά τους ζωή, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία πορεία προς τη θέωση, μαθαίνουν σε κάθε στιγμή το θέλημα του Θεού.  Αυτή την σύμβαση επιθύμησε ο Χριστός, που αναλήφθηκε στους ουρανούς και δεν βρίσκεται πλέον ορατά γύρω μας. Το θέλημα Του στις δύσκολες στιγμές της ζωής μας να το μαθαίνουμε διά μέσου άλλων ανθρώπων, διά των διαδόχων των Αγίων Αποστόλων, διά των επισκόπων και των ιερέων Του.

          Η μετάνοια συνεπώς δεν είναι μόνο μία εξαγόρευση των αμαρτιών μας, αλλά παράλληλα και μία ευκαιρία να μάθουμε από τον πνευματικό μας πατέρα ότι έχει σχέση με τον νόμο του Θεού, και κυρίως το πώς θα τον εφαρμόσουμε.

          Ο πνευματικός πατήρ βοηθά τον πιστό να γνωρίσει σε κάθε στιγμή το θέλημα του Θεού, και έτσι να γίνει καλύτερος άνθρωπος, αλλά και πιο συνεπής στα καθήκοντα του χριστιανός, να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες και τις θλίψεις της ζωής με τον καλύτερο τρόπο, να υπομείνει σωστά τις διάφορες δοκιμασίες, να βρεί λύση και να ανταπεξέλθει σε όλα τα προβλήματα του.

          Ο πνευματικός διδάσκει με υπομονή τις αλήθειες του ευαγγελίου, υποδεικνύοντας τα όρια της αμαρτία. Βοηθά τον πιστό να απαλλαγεί από την αμαρτωλή ζωή και να αποκτήσει τις αρετές. Του μαθαίνει πώς να εγκαταλείψει κάθε εμπαθή σχέση και προσκόλληση με τα βιοτικά πράγματα, τον πλούτο, την δόξα, τις ηδονές και τα παρόμοια, πώς να αποβάλλει τις κακές του επιθυμίες πώς να επιτύχει την απομάκρυνση των νοσηρών παθών, ενθυμήσεων και λογισμών που κρύβονται μέσα στην ψυχή του.

          Κατά την εξομολόγηση ο πιστός θέτει την ζωή του στην κρίση του πνευματικού του πατέρα, ρωτά διαρκώς και συμβουλεύεται, πώς να ευαρεστήσει τον Θεό σε όλη την διάρκεια της ζωής του. Έτσι μέσα από την ζωή της μετανοίας ο πιστός επανέρχεται στην σωστή πορεία του, στην τροχιάτη θεώσεως. Μαθαίνει να αγαπά και να θυσιάζει το εγώ του, προκειμένου από άτομο να γίνει πάλι πρόσωπο, και να επανέλθει στην σωστή σχέση και κοινωνία με τον Θεό, αλλά και τον συνάνθρωπο.

          Αυτό άλλωστε είναι και το νόημα του μυστηρίου της μετανοίας, η μεταβολή δηλαδή του νοός μας, η αλλαγή του τρόπου με τον οποίο σκεπτόμαστε, αποφασίζουμε και συμπεριφερόμαστε, η αλλαγή του τρόπου ζωής.

          Το μυστήριο της μετανοίας είναι η ανάθεση του εαυτού μας και της ζωής μας στον Κύριο δια της μεσολαβήσεως ενός ανθρώπου. Με το μυστήριο αυτό ο πιστός εμπιστεύεται την ζωή του στο Θεό και την κατευθύνει ανάλογα με το θείο θέλημα, το οποίο εμφανίζεται σε κάθε στιγμή της ζωής μας μέσα από το στόμα του πνευματικού οδηγού. Ο εξομολογούμενος βρίσκεται διαρκώς στην αγκαλιά, την σκέπη και την καθοδήγηση του Ιησού.

          Στην συνέχεια θα αναφερθούμε αναλυτικά στα τρία στάδια του μυστηρίου της μετανοίας τα οποία, κατά τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη, είναι τρία: Η συντριβή, η εξαγόρευση και η έμπρακτη εφαρμογή του κανόνος, καθώς και η προσπάθεια να μη υποπέσουμε ξανά στα ίδια παραπτώματα.

Πηγή: Η Συμμετοχή στην Εξομολόγηση και την Θεία Κοινωνία. ( Αρχιμ. Βασιλείου Παπαδάκη)